Podczas 48. Międzynarodowego Jarmarku Folkloru w Węgorzewie miałem przyjemność obejrzeć kilka występów, w tym dwóch cymbalistek, reprezentujących region przedwojennej Wileńszczyzny.
Fot. Piotr Krupski. Cymbalistka z Ełku Michalina Rogińska.
Poniżej przedstawiam cały występ konkursowy Kingi Dopierały i fragment występu Michaliny Rogińskiej.
Jak co roku miałem okazję do spotkania się z moją rodziną i przyjaciółmi. Po raz pierwszy miałem przyjemność spotkać się z Katarzyną Cibulskė, śpiewaczką z zespołu etnograficznego "Łałymka" z Białej Waki, która jest również cymbalistką.
Piotr Krupski, Gustaw Juzala-Deprati, Katarzyna Cibulskė
Kupiłem wileński bębenek obręczowy z nadzieją stworzenia kapeli (czas pokaże co z tego wyjdzie). Twórcą bębenka jest Dariusz Pojawa, którego bębny od 30 lat cieszą się na jarmarku (i nie tylko) dużym zainteresowaniem.
Dariusz Pojawa, Piotr Krupski i wileński bębenek obręczowy.
Kilka miesięcy temu opublikowano na YouTube film "Tradycja muzykowania na cymbałach w regionach Ignalino i Święciany". W tych regionach byli i nadal są utalentowani cymbaliści, z których każdy posiada własny, unikalny styl wykonawczy. Dziś na cymbałach grają tu: Kazimieras Blaževičius z Ignalina, uczeń Jonasa Lechovickasa, zwanego "królem cymbałów", a także Stanislovas Rumbutis i Algirdas Breidokas.
Na filmie zobaczymy również Dainė Rumbutytė, córkę Jonasa Lechovickasa, ciekawie opowiadającą o swoim ojcu.
Od 2007 roku w Palūšė odbywają się coroczne kursy tradycyjnego muzykowania na cymbałach, których celem jest ukazanie unikalności gry, techniki występów zarówno w zespołach, jak i solo.
Osoby, które nie znają języka litewskiego, mogą włączyć automatyczne tłumaczenie na język polski w postaci tekstu.
Michał Żak jest wnukiem cymbalisty wileńskiego Jana Czarneckiego, którego wspomniałem na blogu kilka lat temu. Wspólnie z lutnikiem Ryszardem Wądołowskim z Olecka, Michał Żak zbudował nowe cymbały wzorowane na instrumencie swojego dziadka.
Michał Żak, Ryszard Wądołowski i nowe cymbały Fot. z archiwum Michała Żaka
Ponieważ jeden obraz potrafi zastąpić tysiąc słów, a film potrafi jeszcze więcej, zatem zapraszam do obejrzenia niezwykle ciekawego filmu:
A może zbudować sobie cymbały? Wielu cymbalistów wykonywało niegdyś cymbały samodzielnie lub przy pomocy stolarza. Dziś również można zbudować cymbały, najlepiej podpatrując mistrzów tej sztuki. Kilka lat temu zbudował cymbały Adam Mart w ramach projektu „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych”, prowadzonego przez Instytut Muzyki i Tańca.
Cymbały jeszcze w częściach w trakcie budowy
Mistrzem był w tym przypadku znany cymbalista i budowniczy cymbałów Stanisław Szajna, zamieszkały w Miejscu Piastowym, laureat wielu przeglądów i konkursów muzycznych, odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Zasłużony dla Kultury Polskiej". Stanisław Szajna od 12 roku życia gra na cymbałach, a niedługo później zaczął je wykonywać. Wraz z Kapelą Stachy koncertował w Polsce, Niemczech, Czechosłowacji i Bułgarii. Nagrywał dla Polskiego Radia i dla Telewizji Rzeszów. Obecnie jest cymbalistą w Kapeli „Pogórzanie”.
Natomiast Adam Mart to reżyser dźwięku z dyplomem organisty, na co dzień operator dźwięku na planach filmowych, ale też twórca muzyki filmowej. Grając na cymbałach występuje z Orkiestrą Jarmarku Jagiellońskiego.
Warsztaty cymbałów budowy krośnieńskich odbyły się w Miejscu Piastowym w czerwcu, lipcu i sierpniu 2018 roku. Powstał instrument wzorowany na cymbałach Jana Szajny, ojca Stanisława.
Górowo Iławeckie znajduje się tylko 90 km ode mnie, więc wybrałem się na popołudniową przejażdżkę motocyklem. Pogoda była fantastyczna, temperatura 27 stopni. Moja podróż przebiegała przez malownicze tereny w pobliżu granicy z Obwodem Królewieckim, z dala od większych miejscowości. Co i rusz z wysokich gniazd spoglądały na mnie bociany a powietrze pachniało wiosną. Tak dotarłem pod dom, w którym mieszkał Bronisław Dowgiałło.
Spotkałem się z synem znanego cymbalisty wileńskiego Januszem Dowgiałło. To bardzo otwarty i sympatyczny człowiek. Spędziliśmy sporo czasu na terenie przy domu, rozmawiając o jego ojcu i nie tylko.
I "Kaziuki Wilniuki" w Lidzbarku Warmińskim, 4 marca 1985. Fot. "Cymbały-tożsamość wielu kultur"
Bronisław Dowgiałło urodził się 18.06.1910 r. we wsi
Łoźniki Dolne, gm. Mickuny, b. pow. wileński. Od 1946 r. mieszkał w Górowie Iławeckim, woj. warmińsko-mazurskie. Był wielokrotnie nagrywany i filmowany. Jego znakomite nagranie z 1990 r. znajduje się na jednej z płyt DVD, będącej częścią książki prof. Piotra Dahliga "Cymbaliści w kulturze polskiej".
Przed wojną Dowgiałło był rolnikiem, posiadał gospodarstwo o powierzchni 12 ha. Zaraz po wojnie
pracował w Powiatowej Radzie Narodowej (1947-1948) w Wydziale Komunikacji oraz w PCK jako pełnomocnik powiatowy. Później był drogomistrzem, magazynierem w
gminnej spółdzielni, handlowcem. Miał uprawnienia do pracy w
amatorskim ruchu artystycznym jako instruktor gry na
cymbałach.
Bronisław Dowgiałło w PCK. Fot. z archiwum Janusza Dowgiałło.
Bronisław Dowgiałło miał dwie siostry
śpiewaczki i dwóch starszych braci stryjecznych muzyków. Jeden z nich, Antoni, z zawodu był stolarzem, ale z
zamiłowania skrzypkiem, harmonistą i cymbalistą. To on zbudował instrument, na którym Bronisław
zaczął grać. Mając 14 lat grał już na weselach, zabawach i wieczorkach, przewodził
na cymbałach w kolędowaniu wielkanocnym. Jako cymbalista w kapeli udzielał się w radio
wileńskim. Ponadto w 1936 i 1937 r. kapela cymbałowa
Dowgiałłów występowała w Warszawie oraz w rezydencji prezydenta
w Spale z okazji dożynek.
Po przesiedleniu się w nowe granice Polski jako jeden z nielicznych cymbalistów założył kapelę. Był jednym z pierwszych
cymbalistów nagrywanych dla radia w Olsztynie i
najczęściej występujących publicznie.
Strój 17-pasmowych cymbałów Bronisława Dowgiałło (po cztery struny w paśmie) :
